Radziwiłł Karol Mikołaj (1886–1968), ziemianin, ordynat dawidgródecki. Ur. 5 XII w Berlinie, był wnukiem Antoniego (zob.) i Marii z domu de Castellane Radziwiłłowej (zob.), synem Jerzego Fryderyka, ordynata nieświeskiego i kleckiego, i Marii Róży z Branickich (zob. Radziwiłłowa Maria), bratankiem Stanisława (zob.), młodszym bratem Albrechta (zob.).
R. ukończył gimnazjum klasyczne w Warszawie. Następnie w r. 1909 rozpoczął studia rolnicze na UJ, które jednak w r. n. przerwał. W r. 1914 podjął służbę w armii rosyjskiej. W r. 1916 przeszedł jako dowódca szwadronu do Legionu Puławskiego, później zaś do 1 p. Ułanów Krechowieckich I Korpusu Polskiego. Przez krótki czas był adiutantem gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego. Dn. 18 XI 1918 wstąpił do 12 P. Ułanów Podolskich w stopniu porucznika i został dowódcą szwadronu ciężkich karabinów maszynowych. Kampanię 1919–20 r. odbył na Ukrainie w 12 P., po czym przeszedł do rezerwy w stopniu rotmistrza (ze starszeństwem od 1 VI 1919). Po śmierci stryja Stanisława stał się R. w maju 1920 nowym ordynatem dawidgródeckim. W r. 1921 usiłował oddziaływać za pośrednictwem gen. Tadeusza Rozwadowskiego na delegację polską w Rydze, by włączyć jak największą część Białorusi do Polski (mając na uwadze także te obszary ordynacji, które ostatecznie pozostały po wschodniej stronie granicy). Ordynacja w części znajdującej się w Polsce objęła ok. 150 000 ha, głównie lasów i bagien w pow. stolińskim pomiędzy rzekami Prypeć, Horyń i Stwiga. Były to tereny głównie łowieckie. W r. 1931 polował tu np. prezydent R. P. Ignacy Mościcki. Będąc doświadczonym myśliwym, R. doprowadził stan zwierzyny w swej ordynacji do wysokiego poziomu. Żyły tu masy ptactwa wodnego, głuszce, cietrzewie, sarny, dziki, wilki i największe w Polsce stado łosi. R. mieszkał w pałacu w Mańkiewiczach, wybudowanym przez babkę Marię de Castellane o parę kilometrów od granicy ze Związkiem Radzieckim. W ordynacji R. zatrudnił wielu dawnych kolegów z wojska; w Mańkiewiczach urządzał też święta pułkowe 12 P. Ułanów. W leśniczówce na wyspie Prostyń w obrębie ordynacji przebywał bardzo często gen. Carton de Wiart, szef angielskiej misji wojskowej w Polsce w r. 1920, przy którym R. służył wówczas jako oficer łącznikowy. R. był kawalerem maltańskim.
Zmobilizowany pod koniec sierpnia 1939 do ośrodka kawalerii w Łukowie, R. otrzymał przydział do szwadronu ochrony Sztabu Generalnego w Brześciu. W trakcie marszruty na południe wraz z oddziałem przyłączył się po przejściu Wodza Naczelnego do Rumunii do Samodzielnej Grupy Operacyjnej «Polesie» gen. Franciszka Kleeberga i brał udział w bitwie pod Kockiem. Dostał się tu do niewoli, lecz w Kocku wymknął się dzięki pomocy jednego z mieszkańców miasteczka i został wywieziony potajemnie furmanką. Dostał się do Warszawy. Stąd, otrzymawszy wizę we włoskiej ambasadzie, wyjechał do Włoch, a następnie do Francji. Wstąpił do WP, lecz walczył krótko; oddział jego został zepchnięty nad granicę hiszpańską. Po jej przekroczeniu R. udał się do Anglii, gdzie służył w wojsku, a od 15 IX 1944 był inspektorem do spraw zarządu wojska. We wrześniu 1947 wraz z żoną wyjechał z grupą lwowiaków do południowej Afryki. Osiadł pod Johannesburgiem i prowadził fermę drobiarską w Rivonia. Dn. 1 I 1964 gen. Władysław Anders mianował go majorem.
Do Polski R. powrócił razem z żoną w r. 1967. Zmarł w Warszawie 24 X 1968 i został pochowany w kościele Bernardynów; w r. 1972 trumnę przeniesiono na cmentarz Wilanowski. R. był odznaczony m. in.: Krzyżem Walecznych, Medalem Niepodległości, Medalem za Wojnę 1918–1921, The War Medal 1939–1945.
R. był żonaty od r. 1910 z Izabelą z Radziwiłłów, siostrą Hieronima (zob.). W małżeństwie tym miał córkę Izabelę (ur. 1915), zamężną za Edmundem Radziwiłłem (zob.).
Żona R-a Izabela (1888–1968), w r. 1915 pracowała jako instruktorka szpitala wojskowego w Kijowie, a następnie została «matką chrzestną» Pułku Ułanów Podolskich i przewodniczącą Komitetu Pomocy Żołnierzom 12 P. Ułanów. Ufundowała też pułkowi szable, zwane radziwiłłówkami. Później działała jako prezeska Koła Tow. Rozwoju Ziem Wschodnich w Stolinie. W r. 1939 została naczelną siostrą korpusu sanitarnego Zakonu Maltańskiego w Polsce, a potem – w Anglii. Była odznaczona m. in. Krzyżem Walecznych.
Borkowski J. Dunin, Genealogie żyjących utytułowanych rodów polskich, Lw. 1914 s. 81; Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., II 214, V 259–60; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924; Marczak M., Przewodnik po Polesiu, Brześć n. Bugiem 1935; Polesie ilustrowane, Brześć n. Bugiem 1923 s. 84; – Butkiewicz J., Zarys historii wojennej 12-go pułku ułanów podolskich, W. 1928 s. 12, 13, 28; Czerwiński P., Zakon Maltański i stosunki jego z Polską na przestrzeni dziejów, London [1963] s. 172; Horoszkiewicz R., Powiat stoliński, Brześć n. Bugiem 1930; Oplustil Z., Polskie formacje wschodnie 1918–1919, W. 1922; Ułani podolscy, Londyn 1982 (fot.); Uziembło H., Radziwiłłowska puszcza, Kr. 1934 s. 9–54; – Dzikowski S., Egzotyczna Polska, W. 1935 s. 26 i n.; Gawroński J., Dyplomatyczne wagary, W. 1965 s. 58; Meysztowicz W., Gawędy o czasach i ludziach, Londyn 1983; Morawski K., Na przełaj, Londyn 1969 s. 24–5, 33, 42; Potocka M. M., Z moich wspomnień, London 1983; Potocki J., Na wojnie i na łowach, W. 1932 s. 130–50; Rogowski R., Do widzenia, stary domu, W. 1980 s. 125–9; Rzewuski A. C., Á travers l’invisible cristal, [Paris] 1976 s. 118, 443–4; Woyniłłowicz E., Wspomnienia 1847–1928, Wil. 1931 s. 216, 310; Wspomnienie T. Bora-Komorowskiego, „Podolak” 1954 nr 33; – „Biul. Tow. Rozwoju Ziem Wschodnich” 1934 nr 2; „Tyg. Powsz.” 1969 nr 12; „Życie Warszawy” 1968 nr z 27/28 X; – Arch. UJ: rkp. S II 217, SR 53; B. KUL: sygn. 274 (Skirmunt K., Moje wspomnienia); B. Ossol.: rkp. sygn. 14086/II i III (Wspomnienia St. Cieńskiego, Kr. 1957–64 VIII) tamże fot.; – Informacje Izabeli Radziwiłłowej z W.
Wojciech Roszkowski